Informacje i aktualności

Zgrzytanie zębami

Zgrzytanie zębami, określane również jako zjadanie zębów, jest jednym z objawów bruksizmu. Ta dolegliwość może wiązać się z szeregiem przykrych konsekwencji, dlatego warto jak najszybciej podjąć skuteczne leczenie. Może to być szyna relaksacyjna – stosowana przede wszystkim u osób, u których nie można wykonać zastrzyków z toksyną botulinową (które stosujemy w naszej placówce). W tej przypadłości zęby trą o siebie, czego nie możemy kontrolować i najczęściej nie zdajemy sobie z tego sprawy. Oznacza to także, że nasze mięśnie żwacze są nadmiernie aktywne. Dolegliwość ta dotyczy osób w każdym wieku – stosunkowo często występuje bruksizm u dzieci – oraz każdej płci.

Dlatego jeśli zauważymy u siebie zgrzytanie zębami, powinniśmy podjąć odpowiednie kroki, które umożliwią szybką redukcję tego problemu. Nie należy go lekceważyć, ponieważ nieleczony bruksizm nierzadko jest przyczyną poważnych konsekwencji, jak zniszczenie zębów, dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych, migreny, bóle głowy i kręgosłupa.

Zgrzytanie zębami – czym jest spowodowane i jak je rozpoznać?

Zgrzytanie zębami może być wywołane silnym stresem. Innymi przyczynami są wady zgryzu czy noszenie źle dopasowanych protez zębowych.
Najczęściej zdarza się zgrzytanie zębami przez sen, więc wiele osób przez długi czas nie wie o swoim problemie. Podejrzenia można wysnuć na podstawie pewnych symptomów, do których należą uszkodzenia zębów, ich ból, nadwrażliwość na różne czynniki, pękające szkliwo, krwawiące dziąsła, stany zapalne zębów i dziąseł, bóle żuchwy po obudzeniu się, a nawet bóle głowy i kręgosłupa.

W wyniku intensywnej pracy mięśni żwaczy dochodzi do ich obustronnego przerostu. Wtedy rysy twarzy ulegają zmianie, jej kształt staje się bardziej kwadratowy i wygląda na szerszą, przez co może budzić dyskomfort natury estetycznej.

Zgrzytanie zębów to efekt zbyt silnego napięcia mięśni żwaczy oraz mięśni skroniowych w czasie snu. W efekcie zęby się ścierają, stają się nadwrażliwe, pękają, pojawiają się wady zgryzu, przemęczenie oraz bóle głowy. Co niezwykle istotne, to zaburzenie prowadzi do przerostu mięśni żwaczym a w efekcie zmiany wyglądu twarzy, która staje się znacznie bardziej kwadratowa i brutalna. Najskuteczniejszą metodą leczenia sa zastrzyki z toksyną botulinową, co zmniejsza napięcia mięśni. Efekt pierwszego zabiegu utrzymuje się do 6 miesięcy, po tym czasie zabieg powinno się powtórzyć. Uważa się, że leczenie trwa około 2 lat – mówi dr n. med. Dmitry Tretiakow, lekarz specjalista, laryngolog (otolaryngolog).

Zgrzytanie zębami u dzieci

Zgrzytanie zębami u dzieci to powszechny problem, obejmujący nawet 50% najmłodszych. W ten sposób intuicyjnie rozładowują silne napięcia emocjonalne, choć nie jest to korzystne dla zdrowia. Identycznie jak u dorosłych, zgrzytanie zębami u dzieci może objawiać się jako zgrzytanie zębami podczas snu lub rzadziej w ciągu dnia.

Jak leczyć bruksizm?

Jednym z rozwiązań na zgrzytanie zębami jest założenie na nie specjalnej szyny relaksacyjnej. Sprawdza się ona szczególnie w leczeniu bruksizmu spowodowany wadami ortodontycznymi oraz na zgrzytanie zębami u dzieci, ponieważ w ich przypadku wykluczone jest zastosowanie leczenia toksyną botulinową, czyli metody dającej najlepsze i najszybsze rezultaty. Sama szyna na zęby może jednak nie wystarczyć w zniwelowaniu bruksizmu, zwłaszcza, jeśli jego podłożem są problemy emocjonalne i stres. Wtedy włącza się również terapię psychologiczną, by nauczyć pacjenta radzić sobie z trudnymi emocjami i napięciem wywołującym bruksizm.

Szyna to miękka nakładka, zakładana z reguły na noc, chroniąca zęby przed skutkami tarcia. Gdy pacjent zgrzyta zębami, zamiast powierzchni zębów ściera się nakładka. Szyna stopniowo powoduje też zwiększenie odległości szczęki od żuchwy, przez co staw skroniowo-żuchwowy zostaje odciążony, a zgrzytanie zębami ulega redukcji.

Relaksacyjna szyna na zęby nie jest inwazyjną metodą, co więcej nie istnieją do niej żadne przeciwwskazania ani skutki uboczne. Szyna na zęby jest dobrym rozwiązaniem gdy dziecko zgrzyta zębami w nocy.

Wiek nie stanowi przeszkody w stosowaniu szyny, jednak warto wiedzieć, że w przypadku osób dorosłych istnieją efektywniejsze metody leczenia. Najnowsze wytyczne medyczne wskazują, że zgrzytanie zębami u dorosłych powinno być leczone za pomocą toksyny botulinowej typu A (potocznie: botoks). Jest to obecnie najskuteczniejsza metoda leczenia. Toksyna botulinowa typu A zostaje wstrzyknięta w mięśnie żwacze za pomocą cienkiej igły. Procedura ta trwa zajmuje zaledwie kilka minut.

Umów wizytę u naszego specjalisty – zadzwoń+48 794 795 738

Efekty

Szyna na zęby przynosi pierwsze rezultaty już po około 7 dniach regularnego zakładania. Jako pierwsze pojawia się ograniczenie bólu. Natomiast na zmniejszenie zgrzytania zębami oraz odprężenie stawu skroniowo-żuchwowego można czekać nawet latami. W niektórych przypadkach szyna na zęby musi być zakładana stale, tj. w nocy.
Ostrzykiwanie toksyną botulinową typu A daje o wiele szybsze rezultaty, bo już po 3-7 dniach. Efekty utrzymują się około 6 miesięcy. Wskazana jest dwuletnia kuracja, co pozwoli „oduczyć” mięśnie silnego napinania się. Dodatkowo uzyskuje się efekt kosmetyczny – mięsień traci stopniowo objętość, dzięki czemu twarz wysmukla się i przestaje być kwadratowa.

Uzupełnienie kuracji

Szyna relaksacyjna nie jest jedyną metodą niwelowania zgrzytania zębami u osób, które nie mogą skorzystać z ostrzykiwania toksyną botulinową. Istnieją sposoby, które mogą być bezpiecznie stosowane nawet przez dzieci i stanowić doskonałe dopełnienie kuracji.

Sprawdzą się tutaj ćwiczenia umożliwiające rozluźnienie nadmiernie spiętych mięśni twarzy, jak np. powtarzanie samogłosek (a, e, i, o, u), szerokie otwieranie i zamykanie ust oraz nadmuchiwanie policzków. Czasami potrzebna jest terapia u psychologa lub leczenie ortodontyczne. Jeśli zęby zostały już uszkodzone, wymagane jest wdrożenie leczenia stomatologicznego.

Zgrzytanie zębami a chrapanie – jaka jest zależność i jak z nimi walczyć, gdy występują razem?

Wiele osób, które cierpi na zgrzytanie zębów, ma też problem z chrapaniem i bezdechem sennym. Zauważono, że dolegliwości te często występują jednocześnie i wskazują na to badania polisomnograficzne oraz audio-wideo podczas snu. Nie udało się jeszcze precyzyjnie ustalić, na czym polega charakter korelacji między chrapaniem a bezdechem, ale badania nad tymi zależnościami nadal trwają. Pomiędzy obiema dolegliwościami dostrzeżono wiele cech wspólnych:

• są to przypadłości, które najczęściej pojawiają się w trakcie spania na plecach, rzadziej w innych pozycjach,
• geneza obu dolegliwości leży w nieprawidłowych napięciach mięśniowych,
• w obu przypadkach występują wybudzenia z fazy snu głębokiego i przejścia w fazę snu płytkiego,
• zarówno zgrzytaniu zębów, jak i chrapaniu towarzyszą bóle głowy,
• obie te dolegliwości mają związek z aktywnością mięśni ustno-gardłowych i żwaczy.

Jak należy walczyć ze zgrzytaniem zębów, jeśli współwystępuje z chrapaniem i bezdechem?

Omówione już wcześniej w artykule rozwiązanie, jakim jest szyna relaksacyjna, w takim przypadku się nie sprawdzi. U osób z bezdechem i chrapaniem nie wolno stosować nakładek, ponieważ mamy tu do czynienia z utrudnionym przepływem powietrza, spowodowanym przez wiotkie podniebienie, które blokuje górne drogi oddechowe. Szyna relaksacyjna mogłaby dodatkowo pogorszyć ten stan. Pacjentom ze zgrzytaniem zębów i chrapaniem zaleca się więc stosowanie toksyny botulinowej.

Podsumowanie

Zgrzytanie zębów wymaga leczenia, inaczej prowadzi do zniszczenia zębów i innych przykrych konsekwencji zdrowotnych. U dzieci leczone jest przez założenie specjalnej szyny relaksacyjnej.

Zgrzytanie zębami – najczęstsze pytania i odpowiedzi

1. Czym jest spowodowane zgrzytanie zębami?

Najczęściej w ten sposób odreagowywane jest silne napięcie nerwowe. Czasami za zgrzytanie zębami odpowiadają wady zgryzu lub źle dopasowane implanty.

2. Czy istnieje coś takiego, jak zgrzytanie zębami u dzieci?

Tak, nawet połowa dzieci zgrzyta zębami. Podobnie jak u osób dorosłych, jest to niekontrolowane i nieuświadomione radzenie sobie ze stresem.

3. Czy zgrzytanie zębami w nocy to jedyny problem?

Zgrzytanie zębami w nocy już samo w sobie może być kłopotliwe, na przykład ze względu na domowników. O wiele bardziej groźne są jego konsekwencje, jak ścieranie się szkliwa i powstawanie ubytków.

4. Czy zgrzytanie zębami jest niebezpieczne?

Tak, ponieważ nieleczone zgrzytanie zębami prowadzi do uszkodzenia zębów, żuchwy, szczęki, a czasem nawet do bólów głowy i kręgosłupa.

5. Jak leczyć zgrzytanie zębami u dzieci?

Jeśli przyczyną bruksizmu u dzieci jest wada zgryzu, jako główną metodę leczenia stosuje się relaksacyjną szynę na zęby. Niekiedy zostaje wdrożone leczenie ortodontyczne. Kiedy podejrzewa się podłoże emocjonalne, wskazana jest konsultacja z psychologiem. Zgrzytanie zębami u dzieci nie może być natomiast leczone przy pomocy toksyny botulinowej typu A.

6. Czy aparat ortodontyczny pomoże na zgrzytanie zębami?

Tak, jeżeli u podłoża zgrzytania zębami leżą wady zgryzu, aparat ortodontyczny może je ograniczyć. Jednocześnie warto stosować szynę relaksacyjną.

7. Czy szyna na zęby jest bezpiecznym rozwiązaniem?

Tak, noszona na bruksizm szyna to całkowicie bezpieczne rozwiązanie, które może być stosowane nawet na zgrzytanie zębami u dzieci.

8. Mam bruksizm – szyna na zęby zostanie ze mną już na zawsze?

To, jak długo będziemy nosić szynę na zęby jest uwarunkowane wieloma czynnikami. Każdy przypadek jest indywidualny i u jednej osoby poprawa nastąpi już po kilku latach, inna zaś będzie miała większe korzyści ze stałego noszenia szyny.

9. Jakie są przeciwwskazania do noszenia szyny na zgrzytanie zębami?

Nie ma żadnych przeciwwskazań do noszenia szyny relaksacyjnej.

10. Czy cały czas trzeba nosić szynę na zębach?

Nie, wystarczy że szyna będzie zakładana tylko na noc. Najczęściej bowiem zgrzytamy zębami w czasie snu.

Bibliografia

1. Lobbezoo F, Ahlberg J, Glaros AG, Kato T, Koyano K, Lavigne GJ, et al. Bruxism defined and graded: an international consensus. J Oral Rehabil 2013; 40(1): 2-4. DOI: 10.1111/joor.12011
2. Carvalho AM, Lima MD, Silva JM, Neta NB, Moura LF. Bruxism and quality of life in schoolchildren aged 11 to 14. Cien Saude Colet 2015; 20(11): 3385-93. DOI: 10.1590/1413-812320152011.20772014